صنعت خودرو ایران در کنار صنعت نفت و ساختمان، از بزرگترین صنایع در ایران است، اگر به حجم تولیدات این صنعت دقیق تر شویم، بیشتر به عظمت -بزرگ ترین صنعت غیرانرژی ایران- پی می بریم؛ اما در این مقاله می‌خواهیم بگوییم چه‌گونه تحریم‌ها باعث فلج شدن این صنعت عظیم شده‌اند.
در سال ۱۴۰۱ ادعا شد، یک میلیون و ۲۴۲ هزار دستگاه انواع خودرو در ایران تولید شده است و این حجم از تولید خودرو ایران را در رتبه چهاردهم تولید خودرو در جهان قرار داده است! در کنار این آمار و ارقام، تعداد انبوه شرکت های خودرو ساز هم در ایران هم باعث انگشت به دهان ماندن کارشناسان است! دهها شرکت در کنار دو خودروساز بزرگ یعنی سایپا و ایران خودرو همچون گروه بهمن، کرمان موتور، مدیران خودرو، پارس خودرو، زامیاد، آمیکو، ایران خودرو دیزل، سناباد خودرو، مایان، راین، فردا، زرین و… رکوردهای جهانی تعداد خودروسازها را در یک کشور 85 میلیونی جابجا کرده اند!
اما در کنار همه این نام ها و اعداد یک سوال ساده بی جواب مانده و آن چرایی بی کیفیتی این حجم از چهار چرخ های روان شده در جاده هاست! دهها و بلکه صدها جواب به این چرایی داده شده، اما هیچ کدام به بزرگی خسارت های تحریم نیست! کیفی‌سازی خودروسازی نیازمند انتقال تکنولوژی از قطب های صنعتی جهان به داخل است، این مهم در شرایط کنونی با این حجم از تحریم امکان پذیر نیست! تراشیدن هر نوع توجیه برای این قطع ارتباط وقت تلف کردن است! در شرایط کنونی و پس از خروج آمریکا از برجام، تحریم‌ها علیه ایران تشدید شد و این بار شرکت‌های خارجی به طور کامل از همکاری با صنعت خودرو ایران منع شدند.
خودرو سازی مدرن نیاز به سایت‌های مختلف تحقیق و توسعه، آزمایشگاه، مراکز طراحی و تست و … دارد. همکاری های کنونی که در سایه تحریم با برخی کشورهای خاص انجام می شود(اگر تنها به خرید قطعات یا خودروهای کامل محدود شود) هرگز منتج به انتقال دانش به کشور نمی شود.
تاثیرات تحریم‌ها
تحریم‌ها تاثیرات متعددی روی فلج شدن صنعت خودرو ایران داشته‌اند که برخی از آنها اشاره می کنیم:
- کاهش تولید: در برخی مقاطع همانند سال 1397تولید خودرو در ایران به طور قابل توجهی کاهش یافت. در سال 1399، تولید خودرو در ایران به حدود 800 هزار دستگاه رسید که این رقم در مقایسه با سال 1396، حدود 40 درصد کاهش را نشان می داد.
- کاهش کیفیت: تحریم‌ها باعث شده تا خودروسازان ایرانی به دلیل عدم دسترسی به قطعات و فناوری‌های روز دنیا، ناچار به استفاده از قطعات بی‌کیفیت (عمدتا چینی) شوند. این امر به طور قابل توجهی بر کیفیت خودروهای تولیدی در ایران اثر گذاشته است. نتیجه شعار خودکفایی تنها به خودروهای بی‌کیفیت زیر پای مردم رسیده، تا مردم نتوانند خودروهای روز دنیا را سوار شوند.
- افزایش قیمت: قیمت خودرو در ایران در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این افزایش قیمت به دلیل عوامل مختلفی از جمله تحریم‌ها، تورم و افزایش قیمت ارز رخ داده است.
- کاهش تنوع: تحریم‌ها باعث شده تا تنوع خودرو در ایران به طور قابل توجهی کاهش یابد. در حال حاضر، تعداد بسیار محدودی از خودروها در ایران تولید می‌شوند که اکثر آنها علاوه بر کیفیت پایین، همشکل و هم مدل هستند! به عنوان نمونه بیش از 30 سال است که پراید دل نمی‌کنیم! (از سال ۷۹ حدود ۳۰سال تولید شد).
خواندن مقالات زیر شاید برای شما جالب باشد:
تاریخچه صنعت خودرو: از کالسکه‌های دودی تا خودروهای پرنده
صنعت خودرو (چالش های دولتی، گرفتاری های مردمی)
خودروسازی ایرانی: در انتظار گودو!
صنعت خودرو ایران: بیمار لاعلاج؟
با ممنوعیت واردات خودرو، منتظر پراید ۲۰۳۰ باشید!
راه‌حل‌ها
برای مقابله با تحریم‌ها و رفع فلج شدن صنعت خودرو ایران، راهکارهای مختلفی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
برجام: بازگشت به برجام (و یا هر نوع توافقی که منجر به لغو تحریم‌ها شود) می‌تواند به خروج از انزوای سیاسی کشور و به تبع آن حل مشکلات صنعت خودرو ایران کمک کند. در صورت لغو تحریم‌ها، خودروسازان ایرانی می‌توانند به قطعات و فناوری‌های روز دنیا دسترسی پیدا کنند و کیفیت و تنوع خودروهای تولیدی خود را ارتقا دهند.
از سوی دیگر قطعه‌‌‌سازان فرصت همکاری و تامین قطعات از خودروسازان بین‌المللی به دست آورند. بدون هیچ شک و شبهه ای، فروپاشی توافق هسته‌ای جز خسران محض! توفیری دیگری برای دریای ناآرام صنعت ایران نداشته است!
جذب سرمایه‌گذاری خارجی: جذب سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راه‌های مهم برای حل مشکلات صنعت خودرو ایران است. دولت می‌تواند با ایجاد فضای مناسب برای سرمایه‌گذاری خارجی، زمینه ورود شرکت‌های خارجی به این صنعت را فراهم کند. اگرچه در حال حاضر چینی‌ها از کشورهای پیشرو، صاحب فناوری و تکنولوژی بالا در صنایع خودروسازی و قطعه‌سازی هستند اما مدل حضور آنان باید منتج به انتقال تکنولوژی شود! قدرتمندترین تحریم‌هایی که ازسال 2018 (با تصمیم دونالد ترامپ) تا به امروز اعمال شده، امکان تزریق سرمایه‌‌‌های خارجی به خطوط تولید داخلی را قفل کرد.
اگر زیر برند کمپانی های جهانی فعالیت نکنیم، تبدیل به یک خودروساز حرفه ای نخواهیم شد. در صورت همکاری با خودروسازان جهانی با استفاده از دانش فنی و تحقیق‌وتوسعه آنان، امکان صادرات خواهیم داشت.
- حمایت هدفمند از تولید داخلی: یکی از راه‌های جلوگیری از فلج شدن صنعت خودرو ایران حمایت تولیدات داخلی است. خارج کردن صنعت خودرو از حیاط خلوت دولت، حمایت از تحقیق و توسعه، میدان دادن به بازیگران خصوصی می تواند به ارتقای کیفیت و تنوع خودروهای تولیدی در ایران کمک کند. اما همین حمایت نیز در شرایط گلخانه ای اقتصاد ایران کارساز نیست!
به یاد داشته باشیم، تجمع دهها خودروساز در یک اقتصاد شبه دولتی تنها با نام های بزرگ و هزاران کارمند، موجب تغییر محسوسی نمی شود..
جمع‌بندی
تحریم‌ها صنعت خودرو ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده‌اند و این «تاب‌آوری سخت ایران زیر فشار تحریم ها» نیست بلکه همچون خودکشی نهنگ ها در ساحل است. برای حل مشکلات این صنعت، لازم است که راهکارهای مختلفی از جمله حمایت از تولید داخلی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و بازگشت به برجام دنبال شود. دیگر نمی توان محصولات خانواده پراید و تیبا را در مقابل خودروهای برقی و خودرو ها خودران و هوشمند، صنعت خودروسازی نامید.
و باز هم یاد آور می شویم ادامه این روند صنعت خودرو را در مسیری قرار داده که آینده مشخصی ندارد و معلوم نیست به کجا خواهیم رفت. سیاستگذاران باید بدانند برای بازگشت سرمایه اجتماعی و خرسندی از تولیدات داخلی راه درازی در پیش است!
فقط تحریم‌ها عامل اصلی فلج شدن صنعت خودرو در ایرانه
تحریم‌ها موجب شده است که واردات قطعات و تجهیزات مورد نیاز صنعت خودرو با مشکلات عدیده‌ای روبرو بشود. این امر باعث افت کیفیت محصولات شده
تحریم‌ها سبب شده است که صنعت خودرو ایران به طور جدی از دسترسی به تکنولوژی‌های نوین محروم بمانه
تحریم‌های اقتصادی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل بحران‌زا در صنعت خودرو ایران محسوب می‌شه و برای خروج از این شرایط، نیاز به رفع تحریم‌ها و فراهم کردن شرایط مناسب تجاری و مالی
سپاس از اطلاعات خوبتان